De blaffende hond
november 6, 2023Wat is pijn?
Dit is misschien wel één van de moeilijkste vragen om een eenduidig antwoord op te geven...
Deze pagina is onder constructie :)
Pijn is altijd echt. Punt.
Wanneer je pijn voelt, is dit altijd echt. Het hebben van pijn is een bewuste ervaring. Wetenschappers zijn het erover eens: Als mens kan je niet onbewust pijn ervaren. De pijn heeft namelijk een bepaald doel: Het verstoren van je aandacht, je bewustzijn.
Pijn als bescherming
Als je zelf pijn hebt, of iemand heeft het over pijn, dan hebben we meestal direct een vervelende verbeelding daarbij. Pijn heeft in onze maatschappij vaak een negatieve betekenis. Maar eigenlijk heeft pijn van oorsprong vooral positieve bedoelingen, namelijk: Onze gezondheid beschermen. En zo kunnen we overleven, gezond blijven. Mensen die zeer weinig of geen pijn voelen, worden niet oud.
Pijn is altijd een combinatie van factoren
Er bestaat geen pijn die alleen maar in een stukje weefsel zit, bijvoorbeeld alleen in een vinger. Pijn wordt altijd gemaakt, geproduceerd, door meerdere factoren. Om er maar een paar te noemen:
- Sensoren in je vinger die waarnemen dat er schade is aan het weefsel. Zoals een schaafwond aan de huid;
- De zenuwen in je vinger die namens de sensoren een waarschuwingssignaal afvuren;
- Zenuwen in je arm die deze waarschuwing doorsturen;
- Het ruggenmerg, een soort schakelstation, die het signaal weer verder stuurt naar de hersenen;
- Onze hersenen met al haar hersengebieden. Deze vormt van al die waarschuwingssignalen een betekenis welke ons bewustzijn kan begrijpen, bijvoorbeeld: “Mmm.. Als ik zo kijk valt wel het mee.” of “AU! Daar moet ik nu wel iets aan doen!”.
Kortom, er is dus géén structuur of weefsel aanwijsbaar die in z'n eentje verantwoordelijk is voor pijn. Het is een systeem van meerdere factoren die zorgt voor het eindproduct: Het voelen van pijn.
Verschillende vormen van pijn
Pijn komt in alle soorten en maten. De mensheid doet al eeuwen haar best dit begrip zo goed mogelijk onder woorden te brengen. Zo is er bijvoorbeeld fysieke pijn, emotionele pijn, geestelijke pijn. Maar we schrijven pijn ook karakter trekken toe, bijvoorbeeld: Zeurende pijn, brandende pijn, stekende pijn, enzovoort... Pijn hoeft ook niet altijd iets lichamelijks te zijn. Een dierbare verliezen kan ook pijnlijk zijn.
Soms is pijn moeilijk uit te leggen in woorden, en blijft het echt bij de persoonlijke ervaring die het 't beste omschrijft.
Pijn is zeer persoonlijk
Naast dat het voelen van pijn altijd echt is, is pijn een hele persoonlijke ervaring. Iedereen ervaart het voelen van pijn anders. Waarschijnlijk komt dit doordat er zoveel factoren gemoeid zijn bij het voelen van pijn, zoals: Opvoeding, cultuur, levenservaring, lichamelijke conditie, stress, erfelijkheid, energie, omgeving, kennis, en ga zo maar door. Alsof iedereen tijdens het ervaren van pijnklachten een soort persoonlijke ‘pijn vingerafdruk’ heeft.
Snelle plotselinge pijn
Om ons lichaam te beschermen is er een vorm van pijn die we voor het gemak even ‘snelle plotselinge’ pijn noemen [medisch heet dit: Acute pijn]. Bijvoorbeeld wanneer jezelf per ongeluk in je vinger snijdt tijdens het koken. Of wanneer het water waarin je je handen aan het wassen bent te heet wordt. Dit soort pijn heeft een duidelijk functie, namelijk: LET OP! Er is een lichaamsdeel wat aandacht of zorg verdient! Je bewustzijn wordt dan even ter attentie gebracht met het vervelende gevoel van pijn. Dan volgt er of een automatische reactie (je handen uit het hete water trekken), of een bewuste reactie (de snijwond verzorgen). Soms ook een combinatie van beide reacties.
Langdurige pijnklachten
Wanneer pijnklachten langer voortduren dan 3 maanden, gebeurt er iets bijzonders in ons lichaam. Het pijnsignaal verliest zijn duidende functie. Bij de ‘snelle plotselinge’ pijn kan je best goed uitgaan van de ernst van het letsel. Zo van: “Het is logisch dat mijn vinger pijn doet bij het buigen, want ik heb er van de week per ongeluk in gesneden!” Maar bij langdurige pijnklachten blijkt dit logische verband veel ingewikkelder te zijn. Na die 3 maanden beïnvloeden allerlei factoren de situatie waardoor het gevoel van pijn actief kan blijven. Het lichaam veranderd dan eigenlijk en het pijnsysteem veranderd mee. In dit geval kan het juist een valkuil zijn om je alleen op de mogelijke ernst van het letsel te focussen (‘op de pijnlijke vinger’).
Aanhoudende Lichamelijke Klachten
Vroeger noemde we het bovenstaande verschijnsel Chronische pijn. Echter na veel ervaringen in de gezondheidszorg blijkt dat deze vorm van pijn helemaal niet chronisch [lees: voor altijd] hoeft te zijn! Goed nieuws dus. En daarom noemen we deze symptomen nu: Aanhoudende Lichamelijke Klachten.
Bronnen:
Butler, D., & Moseley, L. (2020). Explain Pain Second Edition. Noigroup Publications.
Hylands-White N, Duarte RV, Raphael JH. An overview of treatment approaches for chronic pain management. Rheumatol Int. 2017 Jan;37(1):29-42. doi: 10.1007/s00296-016-3481-8. Epub 2016 Apr 23. PMID: 27107994.
Crofford LJ. Chronic Pain: Where the Body Meets the Brain. Trans Am Clin Climatol Assoc. 2015;126:167-83. PMID: 26330672; PMCID: PMC4530716.
Nijs J, Leysen L, Vanlauwe J, Logghe T, Ickmans K, Polli A, Malfliet A, Coppieters I, Huysmans E. Treatment of central sensitization in patients with chronic pain: time for change? Expert Opin Pharmacother. 2019 Nov;20(16):1961-1970. doi: 10.1080/14656566.2019.1647166. Epub 2019 Jul 29. PMID: 31355689.
den Boer, C. (2023). “How shall I put it?”: GPs explaining central sensitisation to patients with persistent physical symptoms. [PhD-Thesis - Research and graduation internal, Vrije Universiteit Amsterdam]. Global Academic Press. https://doi.org/10.5463/thesis.157
*Wat is ons pijnsysteem?
Wanneer we spreken over het pijnsysteem bedoelen we een systeem wat in ieder geval bestaat uit jouw zenuwstelsel en jouw hersenen. Dit systeem heeft als doel jou te beschermen, jou gezond te houden.
Indien het pijnsysteem ervan overtuigd is dat er gevaar is of dreigt, komt het in actie. Dit doet het onder andere door waarschuwingen te geven: Je pijn of ongemak te laten ervaren. Het pijnsysteem kent ook andere acties om in te grijpen, bijvoorbeeld: Een lichaamsdeel verstijven met spierspanning, of juist in een reflex weg bewegen of het aandragen van bepaalde gedachten en ideeën, zoals "Pas op, dat gaat vast pijn doen!"
Dit systeem kan net als andere delen van je hersenen leren en veranderen over tijd.
